تلفن همراه: از اختراع تا انقلاب دیجیتال
تلفن همراه یا موبایل، یکی از مهمترین اختراعات قرن بیستم است که زندگی بشر را دگرگون کرده است. این دستگاه کوچک، که امروزه به عنوان گوشی هوشمند شناخته میشود، از یک ابزار ساده ارتباطی به یک کامپیوتر جیبی قدرتمند تبدیل شده است. تاریخچه موبایل به سال ۱۹۷۳ بازمیگردد، زمانی که مارتین کوپر، مهندس شرکت موتورولا، اولین تماس تلفنی بیسیم را با دستگاه DynaTAC 8000X برقرار کرد. این گوشی غولپیکر، با وزنی حدود یک کیلوگرم و قیمتی معادل چند هزار دلار، تنها ۳۰ دقیقه شارژ نگه میداشت و بیشتر برای نمایش فناوری بود تا استفاده روزمره. در دهه ۱۹۸۰، موتورولا مدلهای کوچکتری مانند MicroTAC معرفی کرد که صفحه کلید پوشیده داشت و اندازه آن کاهش یافته بود.
نسل های جدید گوشی موبایل
نسلهای موبایل از ۱G (آنالوگ، فقط صدا) به ۲G (دیجیتال، با پیامک) در دهه ۱۹۹۰ رسید. نوکیا با مدلهای مقاوم مانند ۳۳۱۰، بازار را فتح کرد و امکاناتی مانند بازی ساده (مار) و زنگهای پلیفونیک را اضافه کرد. در سال ۱۹۹۹، اولین گوشی با دوربین توسط شارپ در ژاپن معرفی شد، هرچند فقط در بازار محلی موجود بود. ورود ۳G در اوایل ۲۰۰۰، اینترنت را به موبایل آورد و ۴G سرعت را به سطح جدیدی رساند. اما انقلاب واقعی با آیفون اپل در ۲۰۰۷ آغاز شد؛ صفحه لمسی بزرگ، اپ استور و سیستمعامل iOS، موبایل را به یک پلتفرم چندرسانهای تبدیل کرد. سامسونگ، هواوی، شیائومی و دیگران با اندروید گوگل رقابت را داغ کردند.
در ایران، موبایل با تأخیر وارد شد. اولین گوشی در سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳) وارد بازار شد، اما استفاده گسترده از دهه ۱۳۸۰ آغاز گردید. نوکیا اولین برند محبوب بود، سپس زیمنس، آلکاتل و اریکسون. در سال ۱۳۸۱، اولین پیامک ارسال شد. امروزه، اپراتورهایی مانند همراه اول، ایرانسل و رایتل شبکههای ۴G و ۵G را گسترش دادهاند، هرچند ۵G هنوز محدود است. بازار ایران پر از برندهای چینی مانند شیائومی و سامسونگ است، و قیمتها تحت تأثیر تحریمها و نرخ ارز نوسان دارد.
از نظر تکنولوژی، موبایلها پیشرفت چشمگیری داشتهاند. پردازندههای چند هستهای، رم تا ۱۶ گیگابایت، دوربینهای چندگانه با هوش مصنوعی، و نمایشگرهای OLED تاشو (مانند گلکسی فولد سامسونگ) از ویژگیهای مدرن هستند. ۵G سرعت دانلود را به گیگابیت میرساند، و هوش مصنوعی در عکاسی، ترجمه实时 و دستیاران صوتی مانند سیری یا گوگل اسیستنت نقش کلیدی دارد. باتریهای لیتیوم-یون با شارژ سریع ۶۵ وات، و فناوریهایی مانند Qi2 برای شارژ بیسیم، عمر دستگاه را افزایش دادهاند. در سال ۲۰۲۵، سامسونگ پرفروشترین برند جهانی است و روی کاهش ضخامت دوربین تمرکز دارد.