حادثه بندر عباس باید برای ما درسی باشد تا در سال‌های آینده چنین اتفاقاتی تکرار نشود/ نیازمند الگوبرداری از نمونه‌های موفق جهانی هستیم
نایب‌رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران در مورد حادثه بندرعباس گفت: ما باید از این اتفاق درس بگیریم و خود را با الگوهای موفق جهانی مقایسه کنیم. در دنیا وقتی چنین حوادثی رخ می‌دهد، ساختارهای موازی برای جلوگیری از بحران در‌نظر گرفته شده است؛ یعنی نباید تمام کالاهای اساسی و مواد اولیه تنها از یک بندرگاه تامین شوند. باید توزیع منطقی و مدیریت ریسک صورت گیرد تا در صورت وقوع حادثه، از سایر بنادر نیز بتوانیم نیاز کشور را تامین کنیم.
به گزارش 24 آنلاین، حوالی ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه ظهر روز شنبه ۶ اردیبهشت، صدای انفجار مهیبی، در اسکله شهید رجایی بندرعباس شنیده شد و موجی از وحشت را در میان ساکنان منطقه و شهرهای مجاور ایجاد کرد. این انفجار که شدت آن، زمین را به لرزه درآورد، در شهرهای اطراف نیز شنیده شده است.
هنوز جزییات دقیقی از علت این انفجار و میزان خسارات احتمالی منتشر نشده و مقامات مسوول تاکنون اظهارنظری رسمی در این خصوص نداشته‌اند و تلاش‌ها برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه ادامه دارد، اما آن‌گونه که تاکنون اعلام شده یک مخزن سوخت در «بندر شهید رجایی» به علت نامعلومی دچار انفجار شد و بلافاصله تیم‌های واکنش سریع، به منطقه اعزام شدند. در پی این انفجار دست‌کم شیشه ۱۰۰ خودرو و ساختمان در حوالی این منطقه شکسته شد، اگرچه برآورد دقیقی از میزان خسارت‌ها هنوز منتشر نشده است، اما گزارش‌ها حاکی از وارد آمدن خسارات سنگین به تاسیسات بندر، انبارها و کانتینرهای تجاری است، آن‌گونه که گزارش شده این انفجار در شمال اسکله «بندر شهید رجایی» آغاز شد که موجب خسارات وسیع جانی و مالی نیز شده است.
براساس اعلام اورژانس هرمزگان تا عصر روز ششم اردیبهشت ماه، ۸۰۰ مصدوم ناشی از انفجار بندر شهید رجایی به بیمارستان‌های هرمزگان منتقل شده‌اند و ۲۸ کشته و ۶ مفقودی نیز گزارش شده است. پس از آن مهرداد حسن‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران هرمزگان از بررسی منطقه برای علت این انفجار خبر داد و اعلام کرد که در تلاشیم تا علت این موضوع سریعا مشخص شود و فورا به مردم اعلام خواهد شد.
انفجار بندر شهید رجایی ارتباطی با تاسیسات نفتی نداشت
پس از این حادثه «شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران» درخصوص وقوع انفجار و آتش‌سوزی در «بندر شهید رجایی» اطلاعیه‌ای صادر کرد که براساس این اطلاعیه اعلام شده بود این انفجار ارتباطی با پالایشگاه‌ها و مخازن سوخت و مجموعه پخش و خطوط لوله نفتی مرتبط با این شرکت در آن منطقه نداشته و در حال حاضر بهره‌برداری از تاسیسات واقع در منطقه بندرعباس بدون وقفه در حال انجام است. محل انفجار در شعاع ۲ کیلومتری ساختمان اداری گمرک بوده است. پس از آن گمرک نیز در واکنش به این انفجار اعلام کرد؛ احتمالا دپوی کالاهای خطرناک عامل انفجار در «بندر شهید رجایی» است و اینکه این انفجار در محوطه کانتینری سینا بوده و این محوطه وابسته به سازمان بنادر و دریانوردی است و آن‌گونه که برآورد می‌شود، خسارت‌های میلیاردی به انبارها و کانتینرهای تجاری در «بندر شهید رجایی» وارد شده است. در این حادثه تعدادی از کارکنان گمرک به دلیل آسیب دیدن سقف، سقوط تجهیزات و شکسته شدن شیشه‌های ساختمان اداری گمرک دچار آسیب‌دیدگی و زخمی شده‌اند. بر این اساس هر چند هنوز اطلاعات دقیقی از علت این انفجار منتشر نشده است، اما آن‌طور که به نظر می‌رسد به احتمال زیاد منشا انفجار از دپوی کالاهای خطرناک و مواد شیمیایی موجود در محوطه بندر بوده است.
علت اهمیت بندر شهید رجایی چیست؟
«بندر شهید رجایی» یکی از مهم‌ترین بنادر ایران محسوب می‌شود که عنوان دروازه طلایی تجارت ایران با جهان را به دوش می‌کشد و با ۸۰ بندر معروف بین‌المللی ارتباط دریایی و مبادله کالا دارد. بندر شهید رجایی در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس در شمال جزیره قشم و تنگه هرمز واقع شده است و با داشتن روابط دریایی و مبادله کالا با ۸۰ بندر معروف بین‌المللی از طریق ۳۵ خط برتر کانتینری دنیا تقریبا نیمی از تجارت ایران را برعهده دارد. این بندر با ۲۴۰۰ هکتار وسعت، ظرفیت پذیرش سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون تن کالا و ظرفیت ۶ میلیونTEU کانتینر در سال را دارد و حجم گسترده‌ای از عملیات جابه‌جایی کالاهایی مانند محصولات فولادی، فله خشک، فله مایع و فرآورده‌های نفتی خام در این بندر انجام می‌شود. مجتمع عظیم بندری شهید رجایی که بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین پایانه‌های کانتینری کشور را دراختیار دارد به عنوان دروازه واردات و صادرات و تنظیم‌کننده نبض اقتصاد کشور تلقی شده و گفته می‌شود در میان ۳۵۰۰ بندر مهم دنیا دارای رتبه ۵۹ است. بندر شهید رجایی ظرفیت پذیرش بیش از ۴۰۰۰ کشتی از انواع فله‌بر، کانتینری و نفتکش را دارد و بیش از ۵۳ درصد عملیات تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور را به خود اختصاص داده است.
طرح و احداث مجتمع بندری شهبندر در مرکز استان هرمزگان از مصوبات شورای عالی اقتصاد در سال‌های پایانی دهه ۴۰ بود. زمانی که شاه درصدد برآمد، در کنار احداث نیروگاه برق، کارخانه فولاد و خطوط ریلی، بندری نیز در غرب شهرستان بندرعباس و جنب روستای خونسرخ و جمال‌احمد احداث کند.
موسی احمدزاده، نایب‌رییس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران در این خصوص گفت: مساله اصلی این است که اصلا چرا باید چنین حادثه‌ای رخ دهد؟ چرا ما نباید استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنیم؟ چرا نتوانستیم پیشگیری لازم را انجام دهیم؟ چرا از تجربیات موفق جهانی استفاده نمی‌کنیم؟ این اولین‌بار نیست که چنین اتفاقی در کشور رخ می‌دهد.
احمدزاده تصریح کرد: گویا قبلا نیز به مسوولان هشدار داده شده بود که نباید چنین محموله‌ای در آنجا نگهداری شود و هنوز مشخص نیست که دقیقا چه مواد منفجره‌ای در این بندر دپو شده بود و اطلاع‌رسانی رسمی انجام نشده است. در هر صورت، هر ماده‌‌ای که بوده، باید طبق استانداردهای بین‌المللی نگهداری می‌شد و نگهداری این مواد نیازمند شرایط خاص و شاخص‌های ایمنی مشخصی بوده که به نظر می‌رسد رعایت نشده و این بی‌احتیاطی‌ها باعث سرایت حادثه به کانتینرهای دیگر نیز شده است.
این عضو اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: به نظر من، این مساله به مدیریت کلان سیستم گمرکی کشور نیز بازمی‌گردد. «بندر شهید رجایی» یکی از مهم‌ترین بنادر کشور است هر چند بنادر دیگری هم داریم که می‌توانند تا حدودی جایگزین شوند؛ اما باید در‌نظر داشت که «بندر شهید رجایی» به دلیل ظرفیت و اهمیت بالای خود جایگاه ویژه‌ای دارد و این حادثه باید برای ما درسی باشد تا در سال‌های آینده چنین اتفاقاتی تکرار نشود.
او افزود: ما باید زیرساخت‌های زنجیره تامین، به‌ویژه در زمینه کالاهای اساسی، مواد اولیه و دارو را به گونه‌ای طراحی کنیم که اگر حادثه‌ای در یک بندر رخ داد، با کمبود جدی روبه‌رو نشویم. اگر این بخش‌ها آسیب ببینند، می‌تواند منجر به بحران‌های فاجعه‌آمیز شود. بنابراین لازم است بازنگری جدی در طراحی، ساخت، مراقبت و پیشگیری در بنادر کشور انجام گیرد و باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که اگر حادثه‌ای در یک محوطه رخ داد، آسیب به سالن‌ها یا کانتینرهای دیگر سرایت نکند.
احمدزاده در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند که این انفجار ممکن است با مذاکرات ایران و امریکا مرتبط باشد نیز گفت: در این باره نظر قطعی نمی‌دهم، اما دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی باید با دقت این موضوع را بررسی کنند تا اگر حادثه‌ای عمدی یا سازماندهی شده بوده، شناسایی و پیشگیری شود.
این عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: درخصوص میزان خسارت‌ها نیز هنوز آمار رسمی منتشر نشده است، اما قطعا خسارت روانی و امنیتی زیادی وارد شده است. به‌طور مثال، یکی از دوستان ما که در این بندر دو کانتینر مواد اولیه محصولات بهداشتی داشته، دو روز است که پاسخگوی تلفن نیست و نگرانی‌هایی ایجاد شده است.
او افزود: ما باید از این اتفاق درس بگیریم و خود را با الگوهای موفق جهانی مقایسه کنیم. در دنیا وقتی چنین حوادثی رخ می‌دهد، ساختارهای موازی برای جلوگیری از بحران در‌نظر گرفته شده است؛ یعنی نباید تمام کالاهای اساسی و مواد اولیه تنها از یک بندرگاه تامین شوند. باید توزیع منطقی و مدیریت ریسک صورت گیرد تا در صورت وقوع حادثه، از سایر بنادر نیز بتوانیم نیاز کشور را تامین کنیم.
احمدزاده گفت: زیرساخت‌های زنجیره تامین و بنادر ما باید به‌روز شوند، بنادر نباید شبیه ساختارهای قدیمی دوره‌‌های گذشته باشند. باید طراحی مدرن، سیستم‌های ریلی، جاده‌ای و تجهیزات پیشرفته و ایمن داشته باشیم. همچنین ورود دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی در این‌گونه حوادث برای بررسی دقیق و جلوگیری از تکرار ضروری است تا اطمینان حاصل شود که خرابکاری یا سهل‌انگاری در کار نبوده است.
