کدام کشور‌ها بیشترین تاثیر را در مذاکرات ایران و آمریکا دارند؟
ایران تلاش کرده به روسیه اطمینان دهد، این مذاکرات و رفع تنش با ایالات متحده به معنای حذف روسیه از مناسبات سیاسی ایران نیست. از یک سو ایران توافقات خود را با روسیه حفظ می‌کند و به روسیه در خصوص مناسبات ایران و روسیه تضمین می‌دهد، از سوی دیگر با آمریکا وارد مذاکره می‌شود البته شکی نیست که روسیه مایل است ایران را تحت نفوذ یا تحت تاثیر خود قرار دهد، اما منافع ملی ایران، اینگونه نیست و منافع ملی کشور حکم می‌کند با منابع قدرت در توازن رفتار کند.
به گزارش 24 آنلاین، دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، روز شنبه ۳۰ فروردین ماه در سفارت عمان در رم برگزار شد. این مذاکره در شرایطی برگزار شد که همزمان با سفر مقامات ایران و آمریکا به ایتالیا، رافائل گروسی، رئیس کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز راهی این کشور شده بود.
دور نخست مذاکره بین ایران و آمریکا با اظهارات امیدوار کننده‌ای از سوی طرفین مذاکره همراه شد، اکنون با پایان یافتن دور دوم مذاکرات و در آستانه ادامه این مذاکرات، نقش کشور‌هایی از جمله روسیه، چین و عربستان سعودی پررنگ شده است.
درست یک روز پیش از دور دوم مذاکرات آمریکا و ایران، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در سفر به مسکو با ولادیمیر پوتین و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیدار کرد. همچنین عراقچی اعلام کرده به زودی به چین نیز سفر خواهد کرد. سفر اخیر مقام‌های عربستانی به ایران نیز با گمانه زنی‌هایی درباره نقش احتمالی صعودی‌ها در مذاکرات همراه شده است. با توجه به این شرایط پرسش‌هایی درباره چگونگی به ثمر رسیدن مذاکرات و تاثیر هر یک از کشور‌های مذکور بر روند مذاکرات مطرح است. «جلال ساداتیان»، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفت‌و‌گو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده است:
روسیه در صورت بروز جنگ خود را کنار می‌کشد
جلال ساداتیان گفت: «کشور‌های روسیه، چین و عربستان سعودی، می‌توانند بر جریان مذاکرات اثر گذار باشند. در دور اول مذاکرات، آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه گفت که مسکو در صورت جنگ با آمریکا، کمک نظامی به ایران نخواهد کرد. او گفت: «من فکر می‌کنم که در شرایطی مانند این سناریو، ما ترجیح می‌دهیم از آن به خاطر تبعات فاجعه‌بارش برای منطقه پرهیز کنیم، ما نمی‌خواهیم به رفع و رجوع یک مناقشه دیگر در منطقه کشیده شویم.» این یک پالس مهم بود که نشان می‌داد وضعیت نگرش روسیه در قبال مذاکرات به چه سمتی است. در نتیجه اگر مجموعه کشور‌های منطقه و متحدان ایران همراه و همگام به نتیجه رسیدن مذاکرات باشند، می‌توانیم به شکل گیری برجام امیدوار باشیم.»
وی افزود: «آن چه بین ایران و آژانس در دوران پس از خروج آمریکا از برجام شکل گرفت، درواقع حاصل رفتار‌های ترامپ بود. ایران تمام تلاش خود را به کار بسته بود با آژانس همکاری کند، اما این آژانس بود که رفتار برخی بازرسان خود را نادیده گرفت. به هر حال در مناقشات ایران و آژانس، نمی‌توان گفت ۳ کشور چین، روسیه و عربستان، اثرگذار خواهند بود و در نهایت ایران است که تصمیم گیرنده نهایی در پرونده‌ای خواهد بود که با آژانس دارد. تاکید فعلی در مذاکرات، عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. به هر حال مجلس ایران نیز این قانون راهبردی را تصویب کرده که تا تحریم‌ها برداشته نشوند، مذاکرات به سرانجام یا توافق موفق نمی‌رسد.»
اکنون اهمیت تروئیکای اروپا بیش از دیگر کشورهاست
دیپلمات پیشین ایران در انگلستان گفت: «به طور کلی مجموعه کشور‌های اروپایی، کشور‌های منطقه و به طور اخص روسیه، چین و عربستان بر مذاکرات تاثیرگذارند، اما میزان و نوع اثرگذاری متفاوت است. در وضعیت فعلی من معتقدم تروئیکای اروپا حتی بیش از این سه کشور بر وضعیت مذاکرات تاثیر مستقیم دارد. مسئله اصلی ما با تروئیکا، فعال سازی یا عدم فعال سازی مکانیسم ماشه است. اگرچه مسائل دیگری، مثل مسئله اوکراین نیز در پس زمینه وجود دارد و اهمیت دارد، اما اکنون موضوع مکانیسم ماشه، موضوع اساسی و حیاتی تری است که قطعا در ذهن مذاکره کنندگان ایرانی به عنوان یک نکته مهم نقش بسته و در تصمیم گیری‌های آنان اثرگذار است.»
وی افزود: «سفر گروسی به رم نیز حائز اهمیت زیادی است و به نظر می‌رسد گروسی تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا بازرسان آژانس هرچه سریعتر به ایران بازگردند. ما در مقطعی دسترسی بازرسان را به حداقل رساندیم و بخشی از دوربین‌ها را نیز جمع آوری کردیم. در مقاطعی، برخی همکاری‌ها با آژانس را افزایش دادیم. برای مثال در یک بازه زمانی اجازه بازدید از برخی سایت‌ها داده شد که از دید آژانس مشکوک ارزیابی می‌شد. برخی از این همکاری‌ها متقاعد کننده و برخی دیگر از دید طرف مقابل متقاعد کننده نبود.»
ایران تلاش کرده درباره مذاکرات به روسیه اطمینان دهد
این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی در ادامه گفت: «چین در مجموع سعی کرده حالتی خنثی در پیش بگیرد، اما روسیه رفتار‌های متفاوتی دارد. مناسبات اخیر تیم سیاست خارجی ایران و روسیه از دید من به این معناست که ایران تلاش کرده به روسیه اطمینان دهد، این مذاکرات و رفع تنش با ایالات متحده به معنای حذف روسیه از مناسبات سیاسی ایران نیست. از یک سو ایران توافقات خود را با روسیه حفظ می‌کند و به روسیه در خصوص مناسبات ایران و روسیه تضمین می‌دهد، از سوی دیگر با آمریکا وارد مذاکره می‌شود البته شکی نیست که روسیه مایل است ایران را تحت نفوذ یا تحت تاثیر خود قرار دهد، اما منافع ملی ایران، اینگونه نیست و منافع ملی کشور حکم می‌کند با منابع قدرت در توازن رفتار کند. به همه کشور‌ها به یک میزان، اما به اشکال متفاوت توجه کند.»
وی افزود: «عمده سخنان در دور اول مذاکرات در حد ایجاد اعتماد دو طرفه بود، اما دور دوم مذاکرات، به خصوص با توجه به این که گفت‌و‌گو‌ها در ایتالیا انجام می‌شود، شرایط بسیار متفاوت است و حساسیت هر دور از مذاکرات نسبت به دور پیشین بالاتر خواهد رفت.»
