برنامه ایران برای عبور از اسنپ بک و حذف تهدید حمله نظامی اسرائیل چیست؟

به گزارش 24 آنلاین، لارنس نورمن نوشت: جمعه گذشته، در همین‌جا گزارش دادم که سه کشور اروپایی (E۳) به ایران اطلاع داده‌اند که حاضرند مهلت اعمال «مکانیسم بازگشت تحریم‌ها» (snapback) در ماه اکتبر را تمدید کنند، اگر ایران بتواند برخی شرایط را رعایت کند. این یک امتیاز بالقوه حیاتی بود که می‌توانست روند وقایع در تابستان پیش از اسنپ‌بک را تغییر دهد.

پیش از اینکه این احتمال با عراقچی مطرح شود، سه کشور اروپایی دو گزینه داشتند:

۱. اعمال دوباره تحریم‌های سال ۲۰۱۵ بر این اساس که ایران به سمت یک توافق هسته‌ای جدید با ایالات متحده حرکت نمی‌کند — که احتمال آن زیاد بود. این اقدام می‌توانست به یک بحران بزرگ منجر شود و احتمالاً مسیر دیپلماسی را کاملاً از بین ببرد.

ایران تهدید کرده است که در صورت اجرای مکانیسم اسنپ‌بک، از پیمان NPT (پیمان عدم اشاعه هسته‌ای) خارج می‌شود، و در این صورت دومین کشوری خواهد بود که پس از کره شمالی چنین کاری می‌کند؛ و ما می‌دانیم سرنوشت آن به کجا انجامید. حتی اگر ایران این کار را نمی‌کرد، این اقدام شانس هرگونه دیپلماسی یا توافق را شدیداً تحت آزمون قرار می‌داد و ممکن بود منجر به اقدام نظامی علیه ایران شود.

گزینه دیگر برای E۳ (تروئیکای اروپایی) این بود که از اجرای اسنپ‌بک صرف‌نظر کند، حتی در غیاب یک توافق یا نزدیک‌شدن به آن. بعد از ماه‌ها آمادگی و تهدید، این کار برای آنها به‌نوعی تحقیر محسوب می‌شد؛ و احتمالاً به پایان نقش E۳ (تروئیکای اروپایی) در دیپلماسی هسته‌ای با ایران منجر می‌گردید. تصور اینکه پس از آن جدی گرفته شوند، دشوار است.

آنچه پیشنهاد تمدید اسنپ‌بک در هفته گذشته انجام داد، این بود که به آنها گزینه سومی داد گزینه‌ای که اغلب دیپلمات‌ها ترجیح می‌دهند: توپ را به زمین آینده انداختن و مواجه نشدن با دو انتخاب ناخوشایند. اکنون شاهد اجرای این گزینه هستیم.

نکته کلیدی در مورد احتمال تمدید ضرب‌الاجل اسنپ‌بک این است که این تصمیم به E۳ (تروئیکای اروپایی) اجازه داد که عملاً سطح انتظارات از ایران را پایین بیاورند، برای اینکه ایران زمان اضافی بگیرد. اکنون دو جبهه متضاد شکل گرفته است:

برخی این اقدام را حرکتی هوشمندانه برای خرید زمان بیشتر جهت رسیدن به توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران می‌دانند که هر دو طرف بتوانند با آن کنار بیایند.

برخی دیگر آن را علامتی به ایران می‌دانند که E۳ (تروئیکای اروپایی) احتمالاً هرگز اسنپ‌بک را فعال نمی‌کند و بنابراین فشار بر ایران برای ورود جدی به مذاکرات تا پیش از پایان مهلت مرداد کاهش می‌یابد.

حالا بیایید به اظهارات امروز غریب آبادی معاون عراقچی و بازی‌ای که ایران آغاز کرده بازگردیم  بازی‌ای که ایران سابقه بازی‌کردن در آن را دارد و بسیار خوب هم بازی کرده است.

اکنون ایران باید از دو شرط کلیدی عبور کند:

۱. همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

۲. از سرگیری مذاکرات با آمریکا

ما پنج هفته تا پایان آگوست زمان داریم.

غریب‌آبادی امروز از اعزام هیئتی از آژانس به تهران طی هفته‌های آینده خبر داد، هیئتی که صرفاً قرار است درباره چیزی که او آن را «چارچوب کاری» برای رژیم بازرسی‌های آتی می‌نامد، گفت‌و‌گو کند. ما همه می‌دانیم که ایران سال‌هاست با آژانس بازی می‌کند، قول همکاری می‌دهد، اما آن را به‌تعویق می‌اندازد.

تقریباً می‌توان گفت ایران مدت زیادی صرف خواهد کرد تا با دسترسی‌های محدود به آژانس موافقت کند، و بدین ترتیب زمان قابل‌توجهی برای خود می‌خرد، پیش از آن‌که بازرسی‌های جدی آغاز شود. اما با این حال، گام اولیه همکاری برداشته شده است.

در چنین شرایطی، برای E۳ بسیار دشوار خواهد بود که تصمیم به اجرای اسنپ‌بک بگیرند، وقتی ایران و آژانس در حال گفت‌و‌گو هستند.

اما هنوز بخش دوم باقی مانده است: ما هنوز زمان داریم  به‌نظر من، احتمال زیاد دارد که در نیمه دوم ماه اوت (اواخر مرداد) ایران نوعی از گفت‌و‌گو با آمریکا را از سر بگیرد. شاید گفت‌وگوی غیرمستقیم. شاید با حضور دیگر کشورها.

چه کسی می‌داند؟

اما ایران آشکارا می‌گوید حاضر است با آمریکا گفت‌و‌گو کند، اگر تضمینی باشد که در طول مذاکرات حمله نظامی رخ نمی‌دهد. به هر شکل، مسئله اصلی هنوز غنی‌سازی اورانیوم یا پیوستن به کنسرسیومی برای واردات اورانیوم غنی‌شده است.

ایران از زمان توقف درگیری‌ها (احتمالاً اشاره به جنگ غزه یا دیگر تنش‌ها) بار‌ها گفته که خط قرمزش تغییر نکرده است. حالا این حرف را با لحنی قوی‌تر و مکررتر بیان می‌کند. پس به احتمال زیاد وارد مذاکراتی خواهیم شد که همچنان توسط همان اختلافات بنیادین قبلی محصور است، با این تفاوت که ایران احساس می‌کند زمان به نفع اوست.

برای ایران، بازگشت به چنین موقعیتی موفقیتی بزرگ در دیپلماسی محسوب می‌شود. با این حال، این مسیر بدون ریسک نیست. 

تهران شاید بتواند از اسنپ‌بک عبور کند، اما همچنان با تهدید حمله نظامی  به‌ویژه از سوی اسرائیل  مواجه خواهد بود. ولی اگر اسنپ‌بک به تعویق بیفتد، ایران به مذاکرات با آمریکا بازگردد و کاخ سفید امیدوار به دستیابی به توافقی شود که آن را می‌پسندد، آیا اسرائیل حاضر خواهد بود بار دیگر با یک حمله، مذاکرات را منفجر کند؟ به‌ویژه اگر ایران هنوز غنی‌سازی مجدد را آغاز نکرده باشد؟