ارتودنسی در کودکان موضوعی مهم و پرکاربرد در دندان‌پزشکی نوین است. بسیاری از والدین با این سؤال مواجه می‌شوند که چه زمانی برای شروع درمان ارتودنسی فرزندشان مناسب است؟ آیا باید تا رشد کامل دندان‌های دائمی صبر کنند یا درمان زودهنگام مزایایی دارد؟ این مقاله به بررسی کامل زمان مناسب ارتودنسی کودکان، نشانه‌های نیاز به درمان و مزایای ارتودنسی در سنین پایین از نظر بهترین متخصص ارتودنسی در مشهد می‌پردازد.

اهمیت ارتودنسی در کودکان

ارتودنسی نه تنها باعث زیبایی لبخند کودک می‌شود، بلکه نقش مهمی در بهبود عملکرد دهان، جلوگیری از مشکلات فک، حفظ سلامت لثه‌ها (چراکه از جمله اصلی ترین دلایل سیاهی لثه در کودکان، تراکم دندان ها و وارد کردن فشار روی یکدیگر است.) و دندان‌ها و پیشگیری از درمان‌های پیچیده در آینده دارد. درمان‌های زودهنگام ارتودنسی، که به آن‌ها ارتودنسی پیشگیرانه یا ارتودنسی مرحله اول نیز گفته می‌شود، می‌توانند مشکلات ساختاری دهان و فک را در مراحل اولیه رشد کودک اصلاح کنند.

بهترین سن برای مراجعه اولیه به متخصص ارتودنسی

بر اساس توصیه انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا (AAO)، کودک باید در سن ۷ سالگی برای اولین بار به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. در این سن، بسیاری از دندان‌های دائمی جلویی در حال رویش هستند و وضعیت رشد فک قابل ارزیابی است. در این مرحله متخصص ارتودنسی می‌تواند تشخیص دهد که آیا نیاز به مداخله زودهنگام وجود دارد یا درمان در آینده بهتر خواهد بود.

چرا سن ۷ سالگی مهم است؟

در سن ۷ سالگی، ترکیبی از دندان‌های شیری و دائمی در دهان وجود دارد. این ترکیب به متخصص ارتودنسی اجازه می‌دهد تا:

• رشد فک بالا و پایین را بررسی کند.
• الگوهای گاز گرفتن (بایت) را ارزیابی کند.
• فضاهای اضافی یا کمبود فضا برای دندان‌های دائمی را شناسایی کند.
• مشکلات ارثی یا محیطی مانند مکیدن انگشت شست یا تنفس دهانی را تشخیص دهد.

چه مشکلاتی در سنین پایین قابل شناسایی‌اند؟

برخی از مشکلات ارتودنسی که ممکن است در کودکی شناسایی و درمان شوند، شامل موارد زیر هستند:

1. بایت معکوس (Crossbite): وقتی دندان‌های فک بالا پشت دندان‌های فک پایین قرار می‌گیرند.
2. بایت باز (Open bite): فضای بین دندان‌های جلو هنگام بسته بودن دهان.
3. بایت عمیق (Deep bite): پوشش بیش از حد دندان‌های پایین توسط دندان‌های بالا.
4. شلوغی دندان‌ها (Crowding): نبود فضای کافی برای دندان‌های دائمی.
5. فضای زیاد بین دندان‌ها: معمولاً به دلیل از دست دادن زودهنگام دندان شیری یا مشکلات رشد فک.
6. عادات دهانی نادرست: مانند مکیدن انگشت، فشار زبان، یا تنفس دهانی.

ارتودنسی مرحله اول چیست؟

ارتودنسی مرحله اول (Early Interceptive Orthodontics) معمولاً بین سنین ۷ تا ۱۰ سالگی انجام می‌شود و هدف آن هدایت رشد فک، ایجاد فضای مناسب برای دندان‌های دائمی، و جلوگیری از مشکلات شدیدتر در آینده است.

در این مرحله ممکن است از ابزارهایی مانند:

• دستگاه‌های گسترش‌دهنده کام (پالاتال اکسپندر)
• فضا نگهدارها
• هدگیر (Headgear)
• بریس‌های محدود

استفاده شود تا نتایج بهتر و پایدارتر در آینده حاصل شود.

ارتودنسی مرحله دوم چه زمانی انجام می‌شود؟

مرحله دوم ارتودنسی معمولاً در سنین ۱۲ تا ۱۴ سالگی، زمانی که تمام دندان‌های دائمی رویش یافته‌اند، انجام می‌شود. در این مرحله، از بریس‌های ثابت برای مرتب‌سازی نهایی دندان‌ها و اصلاح کامل بایت استفاده می‌شود. درمان مرحله اول، در صورت موفقیت، زمان و شدت درمان در این مرحله را کاهش می‌دهد.

مزایای ارتودنسی زودهنگام در کودکان

1. هدایت صحیح رشد فک: در سنین پایین، فک‌ها هنوز انعطاف‌پذیرند و می‌توان با ابزارهای ارتودنسی مسیر رشد آن‌ها را اصلاح کرد.
2. جلوگیری از مشکلات پیچیده‌تر: درمان زودهنگام می‌تواند از نیاز به جراحی یا کشیدن دندان‌های دائمی جلوگیری کند.
3. اصلاح عادات بد: ارتودنسی اولیه می‌تواند عادت‌های مضر مانند مکیدن انگشت یا تنفس دهانی را متوقف کند.
4. افزایش اعتماد به‌نفس کودک: مرتب بودن دندان‌ها باعث بهبود ظاهر لبخند و افزایش اعتماد به‌نفس کودک می‌شود.
5. بهبود گفتار و جویدن: اختلالات بایت یا فک می‌توانند بر عملکرد گفتاری و جویدن تأثیر منفی بگذارند که با ارتودنسی اصلاح می‌شوند.

آیا همه کودکان نیاز به ارتودنسی زودهنگام دارند؟

خیر. بسیاری از کودکان نیازی به مداخله زودهنگام ندارند و ممکن است فقط به یک دوره درمان کامل در نوجوانی نیاز داشته باشند. تشخیص نیاز به درمان مرحله اول، باید توسط متخصص ارتودنسی انجام شود، نه صرفاً دندان‌پزشک عمومی.

علائمی که نشان می‌دهند کودک باید زودتر معاینه شود

• افتادن زودهنگام یا دیرهنگام دندان‌های شیری
• مشکل در جویدن یا گاز گرفتن غذا
• تنفس دهانی به جای بینی
• انحراف فک هنگام بسته شدن دهان
• دندان‌هایی که بسیار شلوغ، کج یا بیرون زده‌اند
• مشکلات تلفظ کلمات
• عاداتی مانند مکیدن انگشت

نتیجه‌گیری

تشخیص و درمان زودهنگام مشکلات ارتودنسی در کودکان می‌تواند از بسیاری از مشکلات آینده پیشگیری کند. سن ۷ سالگی بهترین زمان برای اولین مراجعه به متخصص ارتودنسی است، اما تشخیص نیاز به درمان بستگی به ارزیابی تخصصی دارد. با بررسی رشد فک و دندان‌ها در این سن، می‌توان تصمیم گرفت که آیا کودک به درمان مرحله اول نیاز دارد یا می‌توان درمان را تا سنین بالاتر به تأخیر انداخت.

والدین با مراجعه منظم به دندان‌پزشک کودکان و پیگیری توصیه‌های متخصص ارتودنسی، می‌توانند بهترین مسیر درمانی را برای لبخند سالم و زیبای فرزندشان انتخاب کنند.