چرا آثار «باب راس» هر سال گران‌تر می‌شود؟!
«باب راس» که مدت‌ها به عنوان نقاش آرام و محبوب تلویزیونی شناخته می‌شد، در طول سال گذشته در حراجی‌ها درخشید و آثار او به قیمت‌های هرچه بالاتری فروخته شده‌اند.
به گزارش 24 آنلاین، «باب راس» (۱۹۹۵ ـ ۱۹۴۲)، نقاش خوش‌کلامی که «درختان کوچک خوشحال» او میلیون‌ها نفر را در برنامه تلویزیونی عمومیِ طولانی‌مدت لذت نقاشی مجذوب خود کرد، اکنون توجه جدی بازار هنر را به خود جلب کرده است.
حراجی «بونامز» رکورد جدیدی در مزایده برای این هنرمند آمریکایی ثبت کرد و دو منظره کوه و دریاچه از او متعلق به اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ را به قیمت ۱۱۴,۸۰۰ دلار و ۹۵,۷۵۰ دلار فروخت که بیش از دو برابر برآورد اولیه بود. این نتیجه، که کمتر از سه هفته پس از رکورد قبلی «راس» به دست آمد، نشانه‌ای از بازنگری احتمالی در بازار این هنرمند است که مدت‌ها تحت‌الشعاع جایگاه او به‌عنوان یک نماد فرهنگ عامه با موهای فر قرار داشت.
هر دو نقاشی پیش از فروش «آنلاین هنر آمریکایی بونامز» که در هفتم اوت تمام شد، بین ۳۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ دلار برآورد شده بودند. گران‌ترین اثر از در بین این دو نقاشی، «دریاچه زیر قله‌های پوشیده از برف و آسمان ابری» بود که بیش از دو برابر برآورد بالای خود فروخته شد و ۱۱۴,۸۰۰ دلار به دست آورد. (قیمت‌های فروش شامل هزینه‌های خریدار هستند، اما برآوردها نه.)
ترکیب مشابهی به نام «دریاچه زیر کوه‌های پوشیده از برف و آسمان صاف»، که درختان کاج کمتری دارد اما درختان با برگ‌های ریز بیشتری را به نمایش می‌گذارد، سه برابر برآورد کف خود را رد کرد و به قیمت ۹۵,۷۵۰ دلار فروخته شد.
این نقاشی‌ها که هر دو مربوط به حدود سال‌های ۱۹۹۰ یا ۱۹۹۱ هستند، در طول فروش پنج یا شش مزایده‌گر را جذب کردند، به‌طوری‌که سه خریدار بالقوه در آخرین لحظه پیشنهاد دادند.
این دو اثر رکورد قبلی حراج این هنرمند که فقط سه هفته پیش در فروش نقاشی منظره دیگری به نام «انبار پوشیده از برف و درختان پشت یک حصار چوبی و سیمی» در گالری حراج « Eldred’s Auction Gallery» واقع در «ماساچوست» به قیمت ۵۵,۰۰۰ دلار ثبت شده بود را شکستند. بر اساس پایگاه داده قیمت‌های «آرت‌نت»، آن نتیجه فقط اندکی از رکورد قبلی یعنی ۵۱,۲۰۰ دلار، که در سپتامبر گذشته در «بونامز اسکینر»(Bonhams Skinner) واقع در ماساچوست به دست آمده بود، پیشی گرفته بود.
«راس»، که در سال ۱۹۹۵ میلادی در سن ۵۳ سالگی درگذشت، در طول زندگی‌اش به لطف مجموعه‌ی موفق تلویزیونی‌اش به شهرت گسترده‌ای دست یافت؛ برنامه‌ای که از ۱۱ ژانویه ۱۹۸۳ تا ۱۷ مه ۱۹۹۴ پخش شد و ۴۰۳ قسمت تولید کرد. این مجموعه سه دهه پس از زمان درگذشت او همچنان یک نقطه‌ی مرجع پایدار در فرهنگ عامه باقی مانده و بازپخش آن تا به امروز از «PBS» پخش می‌شود. طبق گفته‌ی «FiveThirtyEight»، این هنرمند از هر نقاشی که در برنامه نشان داده می‌شد سه نسخه می‌ساخت که یعنی در مجموع ۱,۱۴۳ اثر و خود راس تخمین زده بود که در طول حرفه‌اش بیش از ۳۰,۰۰۰ اثر خلق کرده است.
چرا تعداد کمی از آثار او به حراج گذاشته شده‌اند
با وجود شهرت و تولید آثار فراوان «باب راس»، تعداد کمی از آثار او به حراج گذاشته شده‌اند. طبق داده‌های پایگاه قیمت آرت‌نت (Artnet Price Database)، تا سال ۲۰۰۹، فقط یک اثر او تا آن زمان به مزایده گذاشته شده بود و آن‌زمان هم فروخته نشد. نخستین نتیجه حراج این هنرمند در مارس ۲۰۲۳، یعنی زمانی ثبت شد که یک صحنه جنگلی همراه با یادداشتی امضا شده و یک کتاب به فروش رسید. این اثر در حراج جولینز (Julien’s Auctions) در بورلی هیلز به قیمت ۱۱,۷۰۰ دلار فروخته شد.
در طول سال گذشته میلادی اما، هفت اثر در حراج‌های مختلف منطقه‌ای در آمریکا با قیمت بین ۳۰,۰۰۰ تا ۵۵,۰۰۰ دلار به فروش رفته‌اند. دو اثر فروخته شده در حراج بونامز (Bonhams) نخستین باری را رقم زدند که اثری از «راس» به حدود یا بیش از ۱۰۰,۰۰۰ دلار رسیده است.
«آرون اندرسون»، متخصص هنر آمریکایی در «بونامز» گفت: «این روند برای بازار آثار باب راس بسیار هیجان‌انگیز بوده است». او اعتراف کرد که تا پیش از این موج اخیر علاقه به خرید آثار «راس»، خانه حراج هرگز به ارائه اثری از این هنرمند فکر نکرده بود.
او افزود: «ما هرگز چنین کاری انجام نداده بودیم.»
چندین دلیل وجود دارد که چرا آثار «راس» در بازار هنرهای تجسمی نتوانسته‌اند جایگاه محکمی پیدا کنند. در حالی که او در حرفه خود واقعا برجسته بود، این رویکرد او که «هر کسی می‌تواند نقاشی کند» لزوما در هنر معاصر تأثیرگذار نبود. همان‌طور که «بن دیویس»، منتقد آرت‌نت، در سال ۲۰۲۰ استدلال کرد، «راس» «نماد فرهنگ بدون لبه» است به این معنا که برعکس فرهنگ مرزدار و چالشی است. علاوه بر این، در حالی که امپراتوری تجاری راس، شرکت باب راس (Bob Ross Inc.)، که مجوز آثار او را صادر می‌کند، سودآور است، اما همان اعتبار نمایشگاه کلی بزرگ یک موزه را ندارد.
«اندرسون»، «باب راس» را یک شخصیت «پیچیده» خواند. او گفت: «آیا او بیشتر یک نماد فرهنگ عامه است؟ آیا او بیشتر در ردیف آمریکانا(Americana) قرار می‌گیرد؟ نمی‌توان گفت که او کاملا در قالب طبیعی جا می‌گیرد.» او اضافه کرد که بر کارهای او یک انگِ هنر سطحی و عامه‌پسند هم وجود دارد.
اما «راس» آشکارا از هنر خود و به اشتراک گذاشتن آن با دیگران و از ثبت زیبایی طبیعت بر روی بوم، لذت عمیقی می‌برد و مخاطبانش از دیدن او در حین کار لذت می‌بردند. او به ساده‌ترین شکل ممکن، مناظر طبیعی را شکل می‌داد: برآمدگی‌های سنگی، برکه‌های آرام و درختان برگ‌دار را، گویی از هیچ، تنها با یک حرکت ساده کاردک یا لمس قلم‌موی بادبزنی می‌آفرید.
نقاشی‌های که در «بونامز» فروخته شدند و رکورد شکستند، از مجموعه‌ی شخصی بودند که متعلق به یک زن ساکن هالیوود فلوریدا بود. او در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ در یک فروشگاه زنجیره‌ای کار می‌کرد. همان‌جا بود که او با «راس» مواجه شد؛ در آن زمان «راس» در یکی از تورهای نقاشی خود برای تبلیغ برنامه و آثارش، در یک غرفه نمایش زنده‌ی نقاشی اجرا می‌کرد. او در زمان ناهار، یک نسخه امضا شده از کتاب «راس»، یک کیت نقاشی و دو اثری که هنرمند همان‌جا به پایان رسانده بود را خرید.
«اندرسون» گفت: «حس نوستالژی نقش بزرگی در تقاضا برای این آثار دارد.» او اضافه کرد که اگرچه نمونه‌های مقایسه‌ای زیادی وجود ندارد، اما این آثار «نمونه‌های استثنایی» هستند که بسیاری از ویژگی‌های شاخص آثار «راس» را به نمایش می‌گذارند. «این صحنه‌ها که در آنها او به شما کوه‌های پوشیده از برف، ابرها، درختان بی‌شمار و سایه‌های متفاوت آبی در آسمان را می‌دهد، به نظرم در مطلوبیت این آثار تأثیر مستقیم دارند.» هر دو نقاشی توسط Bob Ross Inc تأیید اصالت شدند.
حرفه و میراث راس
«راس» که دوست داشت به بینندگانش اطمینان دهد که «هرکسی می‌تواند نقاشی کند»، با مهارت از قلم‌موها و کاردک‌ها با تکنیک رنگ‌رو-رنگ روغنی استفاده می‌کرد که همچنین به نام (alla prima) شناخته می‌شود. این فرآیند که از ایتالیای قرن شانزدهم اقتباس شده بود، ترکیب بی‌وقفه لایه‌های رنگ را آسان می‌کرد. او در قسمت‌هایی که فقط ۲۶ دقیقه بودند، قله‌های سربه‌فلک‌کشیده، ابرهای پف‌دار، چمنزارها، و البته «درختان کوچک خوشحال» شاخص خود را خلق می‌کرد.
او نخستین کلاس‌های هنری خود را در باشگاه USO انکوریج در طول دوران ۲۰ ساله‌ی خدمت خود در نیروی هوایی گذراند و مناظر شمالی آلاسکا برای بیشتر دوران حرفه‌ای‌اش بر تصویرگری او چیره شدند. سپس گذراندن کلاس‌هایی نزد «بیل الکساندر»(۱۹۱۵–۱۹۹۷) ، کسی که تکنیک سریع رنگ‌رو-رنگ را توسعه داده بود و از ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۲ برنامه‌ی تلویزیونی خودش به نام جادوی نقاشی با رنگ روغن را در PBS داشت را آغاز کرد.
تا جولای ۱۹۹۵، زمانی که «راس» بر اثر لنفوم درگذشت، او تبدیل به یک تجارت ۱۵ میلیون دلاری شده بود و کلید این موفقیت نه فروش نقاشی‌هایش، بلکه کتاب‌های آموزشی، ویدیوها، و لوازم هنری با برند «باب راس» بود. «راس» همچنین کلاس‌های حضوری برگزار می‌کرد و در سال ۱۹۹۳ کارگاه و گالری هنر «باب راس» را در فلوریدا افتتاح کرد تا دیگران را به روش خود به‌عنوان مربی آموزش دهد. بنا بر گزارش‌ها، بیشتر آثار روستایی و آرام او که در برنامه خلق می‌شد، در دفتر مرکزی Bob Ross Inc. در هرندون، ویرجینیا نگهداری می‌شوند. امروزه، این شرکت به‌طور بحث‌برانگیزی تحت کنترل شرکای تجاری این هنرمند، «آنت» و «والت کوالسکی» است.
در عصر اینترنت، راس به مخاطبان جدیدی دست یافته است. لذت نقاشی اکنون در یوتیوب قابل تماشا است و کانال این هنرمند اکنون ۶.۲۵ میلیون مشترک دارد. در سال ۲۰۱۵، یک استریم در Twitch که این برنامه را پخش می‌کرد، با ۵.۶ میلیون بیننده به‌طور غیرمنتظره‌ای محبوب شد. در سال ۲۰۲۰، رویدادی به نام «تجربه باب راس» در «مونسی» واقع در ایندیانا، در صحنه‌ی سابق «لذت نقاشی» افتتاح شد. بازدیدکنندگان می‌توانند یک «نمایشگاه همه‌جانبه» با ۲۷ نمونه از آثار هنرمند را کشف کنند و کلاس‌هایی در «روش باب راس» بگذرانند.
اندرسون از بونامز خاطرنشان کرد که رکوردهای اخیر ثابت می‌کنند که یک «فرصت رشد» برای بازار هنرهای زیبا (fine-art) «راس» وجود دارد. او گفت: «من فکر می‌کنم از بسیاری جهات، باب راس یک هنرمند جدی است و او شایسته‌ی جایگاهی در قانون‌نامه‌ی تاریخی هنر (art historical canon) است.»
درباره «راس»
«باب راس» در سال ۱۹۴۲ در شهر دیتونای ایالت فلوریدا متولد شد و در کلاس نهم ترک تحصیل کرد تا با پدرش که یک نجار بود کار کند. در سن ۱۸ سالگی به نیروی هوایی پیوست و به آلاسکا رفت و ۲۰ سال را به عنوان گروهبان آموزشی فعالیت کرد و جالب این جاست که فردی به شدت سختگیر و غیرقابل انعطاف بوده است! اما زندگی او با کشف هنر تغییر کرد.
او با الهام گرفتن از «بیل الکساندر» که یک نقاش تلویزیونی بود شروع به کشیدن مناظر طبیعی کرد و آنها را در بازارهای محلی در آلاسکا میفروخت و به تدریج درآمد او از فروش تابلوهای نقاشی از درآمد حضورش در ارتش بیشتر شد و بنابراین در سال ۱۹۸۱ به فلوریدا بازگشت و با گذراندن دوره آموزشی تحت نظر «بیل الکساندر» به یک معلم نقاشی رسمی تبدیل شد.
«آنت کواسکی» که یکی از شاگردان «باب راس» بود و مسحور نقاشی‌های او شده بود به او پیشنهاد همکاری داد و این دو با کنار هم گذاشتن پس انداز خود و تاسیس کمپانی «باب راس» تصمیم گرفتند یک برنامه تلویزیونی بسازند و این آغاز ساخت برنامه معروف «لذت نقاشی» بود که بین سال های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۴ روی آنتن می رفت و تبدیل به یک موفقیت بزرگ شد و روزانه از ۳۰۰ شبکه تلویزیونی پخش می شد و بیش از ۸۰ میلیون مخاطب داشت.
در هر قسمت ۲۷ دقیقه‌ای از مجموعه «لذت نقاشی»، «باب راس» یک نقاشی منظره را از ابتدا تا انتها می کشید و با لحن جذاب خود مخاطبان را به طور کلی در جریان فرآیند خلق نقاشی قرار می داد.
«راس» برای اجرای برنامه «لذت نقاشی» هیچ دستمزدی دریافت نمی کرد اما کمپانی «باب راس» که او صاحب بخشی از آن بود از محل اجرای این برنامه تلویزیونی به فروش رنگ، لوزام نقاشی، برگزاری کارگاه های آموزشی، ویدئوهای آموزشی و ... می پرداخت و در سال ۱۹۹۲ درآمد این کمپانی به ۱۵ میلیون دلار رسید.
«باب راس» در طول فعالیت خود توانست ۳۵۱ قسمت از برنامه «لذت نقاشی» را ضبط کند و برای هر قسمت سه نسخه از یک نقاشی را می کشید؛ یک نسخه قبل از شروع برنامه، یکی حین برنامه و یک نسخه هم بعد از فیلمبرداری.
این هنرمند در مجموع بیش از ۳۰ هزار تابلوی نقاشی کشیده که سه برابر بیشتر از تعداد آثاری است که «پیکاسو» از پرکارترین نقاشان در نوع خودش خلق کرده است. پس از «باب راس» که با ۳۰ هزار نقاشی در رتبه نخست پرکارترین نقاشان قرار داد، «پیکاسو» با ۱۳ هزار ۵۰۰ اثر، «کلود مونه» با ۲۵۰۰ اثر، «ادوارد مونک» با ۱۷۸۹ اثر و «سالوادور دالی» با ۱۵۰۰ اثر قرار دادند و «ون‌گوگ»، «رامبرانت»، «پولاک»، «مانه» و «فریدا کالو» و «داوینچی» نیز بعد از آنها جای گرفتند.
