رسانه‌ها باید «بازی روانی» پسا اسنپ بک را مدیریت کنند
یک مدرس و پژوهشگر سواد رسانه‌ای درباره اینکه چطور رسانه‌ها «بازی روانی» پسا اسنپ‌بک را مدیریت کنند، به راهکارهای ۱۲گانه عملی برای افزایش تاب‌آوری اطلاعاتی تأکید کرده است.
به گزارش 24 آنلاین، معصومه نصیری ـ مدرس و پژوهشگر سواد رسانه‌ای ـ درباره فعال شدن مکانیسم «اسنپ‌بک» توسط برخی کشورها یادآور شد که کمیته‌ای از کشورها مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کردند و فرآیند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران عملا در جریان است. این وضعیت هم جنبه سیاسی/ دیپلماتیک دارد و هم جنبه اقتصادی و امنیتی و هم خیلی سریع می‌تواند در فضای خبری و شبکه‌های اجتماعی به احساس ناامنی، شایعه‌سازی و رفتارهای هیجانی بیانجامد و موجبات رفتارهای تکانشی افکارعمومی را فراهم آورد.
این مدرس سواد رسانه افزوده است: در ادامه ۱۲ اقدام عملی و قابل اجرا برای رسانه‌ها که هدفشان کاهش اضطراب عمومی، جلوگیری از شایعه‌سازی و افزایش تاب‌آوری اطلاعاتی است، ارائه خواهد شد؛ چراکه در چنین شرایطی هیجان‌زدگی رسانه‌ها خود یکی از فرایندهای توسعه اطلاعات گمراه‌کننده و دستکاری شده خواهد بود:
۱: پیام‌های رسمیِ روشن و مکرر /ترجیحا با یک سخنگوی مشخص
رسانه‌ها باید پیام‌های کلیدیِ واحد، ساده و مکرر از منابع رسمی معتبر (وزارت خارجه، بانک مرکزی، اصناف، مدیریت بحران و... ) پخش کنند تا خلاء اطلاع‌رسانی پر شود. از انتشار چند روایت رقیب که مردم را سردرگم می‌کند، پرهیز شود.
۲: توضیح «چه‌اتفاقی می‌افتد» با جزئیات عملی
به‌جای شعارها، بخش‌های مختلف در رسانه‌ها یک باکس توضیحی داشته باشد: معنای عملی اسنپ‌بک برای واردات دارو/سوخت/حساب‌های بانکی/مسافرت‌ها چیست و مردم امروز چه کاری باید انجام دهند (مثلا چطور پرداخت‌های برون‌مرزی را کنترل کنند یا آیا اسنپ بک یعنی گرانی یا کمبود یا... ا.).
۳: شفافیت درباره عدم قطعیت
رسانه‌ها باید صادقانه درباره چیزهایی که معلوم نیست اطلاع‌رسانی کرده و آن‌را از گمانه‌زنی جدا کنند. این رفتار اعتمادساز است و از شایعه‌سازی می‌کاهد.
۴: پیش‌خنثی‌سازی و مقابله با شایعات
فهرست مسائل محتمل (مثلا مسدود شدن کارت‌های بانکی، کمبود دارو، افزایش قیمت‌ها) را آماده و برای هرکدام پاسخ رسمی و دقیق و باورپذیر عرضه کنیم. هم‌چنین بخش مخصوص «شایعه‌سنجی» روزانه داشته باشیم. پژوهش‌ها نشان می‌دهد استفاده هدفمند از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در بحران می‌تواند انتشار شایعه را کاهش دهد.
۵: پیام‌های همدلانه و حمایت روانی
در چنین شرایطی که موضوع به نظر دربرگیری بالایی دارد و امکان ایجاد اضطراب جمعی وجود دارد تسلی منطقی روانی و به دور از افراط در رسانه دارای اهمیت است. این جنس از رفتار رسانه‌ای به معنای صداقت همدلانه است و رسانه نباید تنها بر روی تحلیل سرد سیاسی متمرکز باشد.
۶: از هِدینگِ هیجانی و عناوین ترس‌زا خودداری کنید
رسانه‌های رسمی و حرفه‌ای باید از عناوین تحریک‌آمیز یا گمانه‌زنی‌های «قطعی اما بدون منبع» پرهیز کنند؛ این‌گونه تیترها واکنش‌ها منجر به فعال‌سازی اثر گله‌ای شده و هجوم به بازارها را تشدید می‌کنند.
۷: کانال‌های دوطرفه و نظرسنجی برای فهم نگرانی‌ها
از پلتفرم‌ها برای دریافت سریع سوالات و نگرانی‌های مردم استفاده کنیم و پاسخ‌های کوتاه و عمومی بدهیم. این کار «کنترل روایت» را تقویت و از شایعات جلوگیری می‌کند.
۸: تمرکز بر اطلاعات کاربردی اقتصادی و معیشتی
مردم بیش از تحلیل‌های ژئواستراتژیک به «امروز چه‌کار باید بکنم» نیاز دارند. به انتشار محتوای کاربردی که اضطراب را کاهش و رفتار دقیق را منجر می‌شود، بپردازیم.
۹: رصد و خنثی‌سازی شبکه‌ایِ اطلاعات نادرست
تیم‌های ریپورتینگ و fact-checking فعال باشند؛ با استفاده از مانیتورینگ شبکه‌های اجتماعی، بات‌ها و موج‌سازها را شناسایی و محتوای خطرناک را سریع تکذیب یا تبیین کنیم. سکوت با اقدام دیرهنگام گاهی به مثابه بی‌عملی است و با هیچ‌کاری نکردن تفاوتی ندارد.
۱۰: استفاده از اقناع‌شناسی مثبت و واقع‌گرایانه
به‌جای تکیه صرف بر تهدید، چارچوب‌هایی بسازید که روی کنترل‌پذیریِ وضع تمرکز می‌کنند: «چه مراحلی در دست دولت است»، «چه کمک‌هایی در دسترس است» و «چه کارهایی مردم می‌توانند انجام دهند» و...
۱۱: ایجاد پل میان مردم، کارشناسان و نهادهای رسمی
رسانه اگر نقش میانجی اطلاعاتی و آگاه‌سازی خود را در مواردی از این دست به درستی ایفا کند به مثابه انجام عملیات احیای افکارعمومی و خروج از حالت شوک است. مسوولیت رسانه برای محافظت و تامین بهداشت روانی مخاطب واجب است.
۱۲: برنامه‌ریزی برای پیام‌های بلندمدت و سنجش اثر
تهیه شاخص‌های ساده (مثل میزان شایعات تکذیب‌شده، سطح نگرانی در نظرسنجی‌های کوتاه، نرخ مراجعه به منابع رسمی) و گزارش روزانه/هفتگی درباره وضعیت اطلاع‌رسانی تا استراتژی اصلاح شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد پایش و ارزیابی در مدیریت بحران اطلاعاتی حیاتی است.
