نوشتن رمان تاریخی چه دردسرهایی دارد؟
ابراهیم دمشناس با بیان اینکه درحال بازنویسی رمان‌های «تاب جراحی» و «در شبستان چه پیش آمد» است، درباره تأثیر تجربه زیسته در نوشتن و مشکلات نوشتن رمان تاریخی می‌گوید.
به گزارش 24 آنلاین، این داستان‌نویس در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در مرحله بازبینی و آماده‌سازی رمان‌هایش است تا برای چاپ بروند، گفت: یک رمان تاریخی با عنوان «تاب جراحی» نوشته‌ام که درباره کشتی‌رانی در رود کارون است و بازه زمانی قاجاریه تا پایان جنگ جهانی دوم را دربر می‌گیرد؛ البته خود داستان جنبه تخیلی دارد.
او سپس درباره چالش‌های نوشتن رمان تاریخی گفت: نوشتن رمان تاریخی مشکل است. معتقدم در نوشتن رمان تاریخی، مخاطب را به یک افق تاریخی دیگری می‌بریم، برهه زمانی‌ای که شخص در آن حاضر نبوده و به آن دسترسی ندارد. طبعا کار سختی است. داستان «تاب جراحی» بیشتر جنبه تخیلی در بستر تاریخی دارد، کشتی‌رانی در کارون در دروه قاجار تا بمباران بنادر جنوب کشور در جنگ جهانی دوم، شهریور ۱۳۲۰. در واقع این جنبه‌های تاریخی بیشتر بستر داستان هستند ولی ممکن است تماما وفادار به تاریخ نباشد و بخواهید قصه خود را بگویید؛ بستر تاریخی، بستری است برای پذیرفتن داستان و واقع نمایاندن جنبه تخیلی داستان. این رمان حجم بالایی دارد، حدود ۲۵۰هزار کلمه، نزدیک به ۸۰۰ صفحه. تلاشم این بوده که بیشتر چشم‌انداز شخصی از زیست در آن دوره تاریخی ارائه دهم.
دمشناس افزود: داستان دیگری هم دارم که کوتاه‌تر از «تاب جراحی» است، رمان «در شبستان چه پیش آمد». این رمان در فضای معاصر اتفاق می‌افتد و داستان نویسنده‌ای را بازگو می‌کند که دارد متنی را می‌نویسند و در شرایطی قرار دارد که خوشایندش نیست. در ضمن متن بازخوانی از شرایط نوشتن در ایران است.
نویسنده «آتش زندان» و «نامه نانوشته» درباره اینکه تجریه زیسته‌اش چقدر در نوشتن این رمان تأثیر داشته است، گفت: مسلماً همه آن چیزی که نویسنده به‌طور عموم می‌نویسد، هرچقدر جنبه تخیلی و جنبه غیرواقعی داشته باشد، باز هم مجموعه‌ای عناصری از زندگی روزمره‌اش است که شکل دگرگونه پیدا کرده است. این تأثیر زندگی روزمره و زندگی زیسته همواره هست.
او ادامه داد: اگر تجربه زیسته را شخصی نکنیم، تجربه زیسته عموم است. ممکن است موضوعی برای نویسنده پیش نیامده باشد، اما نویسنده شاهد آن جریان باشد؛ یعنی نویسنده آن را مستقیما تجربه نکرده است اما به صورت غیرمستقیم دیده است که برآمده از تجربه واقعی است. این موضوع کتاب تجربه شخصی من نبوده است. این داستان روایت اول شخص دارد و این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که برآمده از زندگی شخصی من است در حالی که ممکن است شخصا آن را تجربه نکرده باشم اما می‌توان آن را در جامعه ادبی و حتی فراتر از آن، در فضای‌های دیگر دید و تجربه کرد.
نویسنده «نَهَست» و «بیُو بیُو بیُو» درباره توجهی که معمولا به رمان‌های کم‌حجم می‌شود و مخاطبان شاید به خاطر تغییر شرایط کمتر سراغ رمان‌های حجیم می‌روند، گفت: چند وقت پیش در مصاحبه‌ای درباره این موضوع مفصل گفتم، اینکه چه شرایطی پیش آمده که نویسنده‌ها کمتر سراغ نوشتن رمان حجیم می‌روند و به رمان ۱۰۰ صفحه‌ای رو آورده‌اند، در حالی که زمانی داستان‌های کوتاه ما چیزی در همین حدود بود. این فضا، فضای کاذبی است و یک‌سری استانداردهای کاذب درباره کوتاه بودن و مفصل بودن اثر وجود دارد. همین الان هم در ایران «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» پروست هنوز تجدید چاپ می‌شود. یا رمان‌های چندجلدی محمود دولت‌آبادی که مفصل هم هستند، «روزگار سپری‌شده مردم سالخورده» یا نویسنده‌های دیگری که مفصل نوشته‌اند، همچنان خوانده می‌شوند.
دمشناس خاطرنشان کرد: گذشته از مخاطبان ثابت ادبیات، باید به باقی افراد این مجال و فرصت را داد که بخوانند و فرصت داشته باشند که بعدا بخوانند. به‌نظرم چیزی که حجم داستان «تاب جراحی» را به‌وجود آورده، یک‌سری عوامل درونی این داستان است. درباره رمان تاریخی، مفصل بودن برای ساختن جهان تاریخی را طبیعی می‌دانم، اگر بخواهید به این سمت بروید که در حجم ۱۰۰ صفحه‌ای رمان تاریخی بنویسید، باید قید خیلی چیزها را بزنید.
دمشناس در پایان اظهار امیدواری کرد تا پایان تابستان سال جاری و حداکثر در فصل پاییز بازنویسی این رمان‌ها تمام شود.
